Dünyadaki metal pazarında en çok kullanılan dördüncü metal çinkodur. Çinko, yer kabuğunda en yoğun bulunan 27. Elementtir. Zamak ise çinko, alüminyum, bakır ve magnezyumdan oluşmaktadır. Zamak alaşımında bulunan bu elementler arasında en çok bulunan element ise çinkodur. Çoğunluğu oluşturmasından dolayı zamak, çinko adını alabilecek bir malzemedir.
Zamak, 1920’ler zamanında Amerika’da keşfedilmiştir. The New Jersey Zinc Company tarafından keşfedilen zamak ismini; Almanca çinko (zink), alüminyum (aluminium), magnezyum (magnesium) ve bakır (kupfer) elementlerinin baş harflerinden almaktadır. Son derece sağlam olan bu alaşım kopmaya, esnemeye ve kırılmaya oldukça dayanıklıdır. Bu gibi olumlu özelliklerinden dolayı Türkiye’de üretimi fazlaca yaygındır.
Zamak, içerisinde bulunan ana birleşenlerin oranlarına göre zamak 7- zamak 12 gibi farklı isimler almaktadır. Bu isimler alaşımın sertliğine ilişkin öngörüde bulunmanızı sağlamaktadır. Darbelere karşı dirençli ve esnek bir madde olan zamak, enjeksiyon ve santrifüj yöntemleri ile zamak döküm makineleri yardımıyla çelik kalıplar ve lastiklerle üretilmektedir. Sıvı hali yaklaşık 400 derece olan zamak soğutma işlemi ile meydana getirilmektedir.
Pek çok üründe kullanılan zamak hakkında kullanıcıların aklında sorular bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi de zamakların kararıp kararmamasıdır. Metal ürünlerde zaman içerisinde oksijen teması ile birlikte kararmalar oluşabilmektedir. Bu oksitlenme yalnızca havadan değil parfüm ve sudan da oluşabilmektedir. Özellikle sürekli kullanılmak istenilen takılarda bu durum büyük sorunlara yol açabilmektedir. Metallerin kararması türüne göre değişiklik göstermektedir. Zamak, titanyum, gümüş gibi metallerde kararma oluşmadan uzun yıllar kullanım mümkündür. Pek çok alanda kullanılmakta olan zamaklar aşındırıcı kimyasallar kullanılmadığında uzun ömürlü kullanıma sahiptir.
Zamak fazlaca dayanıklı metal alaşımlar arasında yerini almaktadır. Metalürjide öne çıkmakta olan metallerden bir tanesi zamaklar fazlaca alanda tercih edilmektedir. Bu nedenle kararma oluşmaması pek çok kullanıcı açısından büyük bir öneme sahiptir. Zamaklarda kararmanın olmaması fazlaca alanda, uzun ömürlü olarak kullanımına sebep olmuştur.
Çinko elementi ile birlikte birleşerek üretilen zamak hammaddesi; mukavemet direnci ve sertlik değerlerinin birleşmesi sayesinde elektrik, sanayi, günlük kullanım eşyaları, hediyelik eşya, anahtarlıklar, düğmeler, süsler, tekstil ürünleri, moda ürünleri ve bunlar gibi binlerce sektörün içerisinde yer almaktadır. Karmaşık bir ağ şeklinde yapılanmakta olan zamak döküm ürünleri ve kaplamaları, hassas ve ince duvarları sayesinde mükemmel bir elektriksel performans ile beraber koruma özellikleri de sunmaktadır. Zamak alaşımının elektriği mükemmel bir şekilde iletmesinden dolayı; güvenlik, elektrik, elektronik ve otomotiv güvenliği gibi sektörlerde oldukça fazla tercih edilmektedir.
Zamak metal bir alaşım olduğundan ana bileşenleri arasında çinko, alüminyum, magnezyum ve bakır bulunmaktadır. Bu metallerden değişik oranlarda barındıran zamaklar aşağıdaki özellikleri nedeniyle fazlaca tercih edilmektedir;
Çok güçlü sert yapıları bulunmaktadır.
Mükemmel ısı iletkenliğine sahiptir.
Yüksek ısı iletkenliğini sağlar.
Kararmalara karşı fazlaca dayanıklıdır.
Mükemmel incelikli duvar özelliğine sahiptir.
Üstün korozyon direnci sağlamaktadır. Yani aşınma ve paslanmalara karşı dirençlidir.
Yüksek kalite şekil alabilirken, soğuk formu mükemmeldir.
Geri dönüşümü kolaylıkla yapılarak yeni ürünler üretilebilmektedir.
Zamakların düşük olan erime noktaları dökümünün kolayca yapılabilmesini sağlamaktadır. Bu sayede pek çok sektörde fazlaca kullanılmaktadır. Otomobil sektörü de bu alanlar arasında, üst sıralarda yerini almaktadır. Zamaklar kromojlanarak takı malzemesi haline de getirilebilmektedir. Korozyon direncine sahip bu takılar paslanmaya ve kararmalara karşı dayanıklı olduğundan fazlaca tercih edilmektedir. Doğa dostu olan bu alaşımların pek çok ülkede kurşun yerine kullanımı zorunlu hale getirilmiştir. Zamak pres dökümde yani metal enjeksiyon sanayisinde çok yaygın bir şekilde kullanılan bu ürün Türkiye piyasasında TUTYA olarak da bilinmektedir.
