İçeriğimizde zamak nedir? zamak döküm nedir? zamak çeşitleri nelerdir sorularına cevap vereceğiz.
Dünya üzerinde en çok kullandığımız materyallerden olan metallerin arasında bulunan zamak, bir metal alaşımdır. Zamak alaşımını çinko, alüminyum, magnezyum ve bakır oluşturur.
Oluşturulan her zamağın sertliği, kırılma derecesi, alaşım oranları farklıdır. Zamak alaşımı, Amerika’da The New Jersey Zinc Company tarafından bulunmuştur. 1920’lerde bulunan zamak alaşımı ismini, Almanca çinko (zink), alüminyum (Aluminium), magnezyum (magnesium) ve bakırın (kupfer) baş harflerinden alır. Çinko oranı daha fazla olduğu için çinko alaşımı da denilir.
Zamak dünyada en çok Çin ve Hindistan’da üretilir. Türkiye üretimi de oldukça yaygındır. Alaşımdaki oranlarına göre zamak 3, zamak 5, zamak 7 gibi isimler alabilir. Değişen oranlar zamağın sertliğini de etkiler. Zamak son derece sağlam; kopmaya, esnemeye, kırılmaya dayanıklı bir alaşımdır ve metalürji endüstrisinde sıklıkla kullanılır.
Zamak darbelere karşı dayanıklı, sağlam ve esnek bir alaşımdır. Çok fonksiyonel olduğundan metal sanayisinde sürekli olarak kullanılır. Ana bileşenlerini çinko metalinin oluşturduğu zamak alaşımının mazak ismi de kullanılır. Peki zamak malzeme nedir? Zamak, metal sanayisinde öne çıkan, zamak pres dökümü, otomotiv sanayi, giyim, mobilya, pencere aksesuarlarında kullanılan çok yönlü bir alaşımdır. Metal enjeksiyon ve santrifüj yöntemleriyle zamak döküm işlemi yapılır. Firmamızca dökümü, kalıp tasarım ve üretimi, yüzey işlemleri ve talaşlı işlemler gerçekleştirilmektedir. Zamak dökümü profesyonel şekilde müşteri talebine %100 uygun şekilde yapılmaktadır. Zamak nedir sorusunu yanıtladığımıza göre şimdi zamak çeşitlerini yakından inceleyebiliriz.
Metal sanayinde kullanılan zamak; Zamak 2, zamak 3, zamak 4 gibi farklı çeşitlere ayrılmaktadır. Zamak özellikleri ise çeşitlerine göre değişmektedir. Bazı zamak çeşitlerini sizin için kaleme aldık.
| Geleneksel adı | Kısa kompozisyon adı | Form | Yaygın kullanım | ASTM† | Kısa Avrupa ataması | JIS | Çin | UK BS 1004[2] | Fransa NFA 55-010[2] | almanya DIN 1743-2[2] | UNS | Diğer |
| Zamak 2[3][4] | ZnAl4Cu3[6] | Külçe | Alaşım 2[3][4] | AC 43A[3][4] | ZL0430[6] | - | ZX04[7] | - | Z-A4U3[6] | Z430[6] | Z35540[4] | ZL2, ZA-2, ZN-002[8] |
| or | ||||||||||||
| Kirksite[5] | Cast | ZP0430 | - | Z35541[3] | ZP2, ZA-2, ZN-002[8] | |||||||
| Zamak 3[3][4] | ZnAl4[6] | Külçe | Alaşım 3[3][4] | AG 40A[3][4] | ZL0400[6] | Ingot type 2[9] | ZX01[7] | Alloy A[6] | Z-A4[6] | Z400[6] | Z35521[4] | ZL3, ZA-3, ZN-003[8] |
| Cast | ZP0400 | ZDC2[10] | - | Z33520[3] | ZP3, ZA-3, ZN-003[8] | |||||||
| Zamak 4[11] | Külçe | Sadece Asya'da kullanılır | ZA-4, ZN-004[8] | |||||||||
| Zamak 5[3][4] | ZnAl4Cu1[6] | Külçe | Alloy 5[3][4] | AC 41A[3][4] | ZL0410[6] | Ingot type 1[9] | ZX03[7] | Alloy B[6] | Z-A4UI[6] | Z410[6] | Z35530[4] | ZL5, ZA-5, ZN-005[8] |
| Cast | ZP0410 | ZDC1[10] | - | Z35531[3] | ZP5, ZA-5, ZN-005[8] | |||||||
| Zamak 7[3][4] | ZnAl4Ni[7] | Külçe | Alloy 7[3][4] | AG 40B[3][4] | - | - | ZX02[7] | - | - | - | Z33522[4] | ZA-7, ZN-007[8] |
| Cast | - | Z33523[3] | ||||||||||
| †hücrenin rengi, ASTM B908 tarafından belirtilen malzemenin rengidir.[12] | ||||||||||||
Zamak 2 aslında zamak 3 ile çok fazla benzerlik gösterir. Zamak 2’nin zamak 3’ten tek farkı içeriğinde ekstra yüzde 3’lük bakır bulunduruyor olmasıdır. Yüzde 3 oranında bakır kulağa az gelse de sağlamlığı ciddi anlamda arttırır. Aynı zamanda zamak 2’deki hammaddenin aşınma özelliği diğer zamak çeşitlerine göre gelişmiştir. Normalde zamak malzemede yüksek oranda çinko bulunur ve çinko bakırdan daha az maliyetlidir. Zamak 2’de ekstra bakır bulunması, bu malzemenin diğer zamak çeşitlerine oranla daha maliyetli olmasına sebep olur.
Zamak 2’nin diğer zamak çeşitlerinden farklılıkları oldukça fazladır. Mesela zamak 2, metal enjeksiyon döküme alındığında öbür zamak çeşitlerine göre çok daha uzun bir sürede genişlemeye başlayacaktır. Bu durumun sebebi ise zamak 2 içerisinde yer alan ekstra yüzde 3 oranındaki bakırdır. Zamak 2, zamak çeşitleri arasında en sağlamı, en serti olduğu için santrifüj ve enjeksiyon dökümde sıklıkla tercih edilir. Zamak 2 içeriğinde bulunan yüzde 3 oranında bakır ile yüzde 20 mukavemet kazanır. Ciddi anlamda mukavemete sahip olan zamak 2, diğer zamak çeşitlerine göre daha kırılgandır. Aynı zamanda en sert zamak çeşidi olduğundan dolayı, esneme oranı daha azdır.
Zamak 3, zamak döküm alanında en çok kullanılan çeşittir. Zamak 3’ün bu denli fazla tercih edilmesinin birçok sebebi vardır. Zamak 3; yapısal olarak sunduğu birçok avantajdan, en uygun döküm niteliklerini taşıdığından ve uzun vadede en iyi sonucu verdiğinden dolayı hem ülkemizde hem de dünya genelinde en çok kullanılan zamak türü olmuştur. Zamak 3, döküm niteliklerine uygun olduğundan kusursuz döküm olanağı sunar. Aynı zamanda zamak 3, oldukça kolay bir şekilde boyanabilir.
Zamak 3, dünya genelinde sıklıkla kullanılan bir malzemedir. Hatta en çok ABD’de kullanıldığına rastlanır. Öbür zamak çeşitlerini karşılaştırırken zamak 3 üzerinden bu karşılaştırma yapılır. Zamak 3 yüzde 96 oranında çinko içerirken yüzde 4 kadar da alüminyum içeren bir malzemedir. Zamak 3 daha çok fonksiyonel parçaların üretiminde tercih edilir. Çünkü bu malzeme, darbelere karşı ciddi anlamda dayanıklılık gösterir. Zamak 3 malzemesinin sertliği diğer zamak türlerine oranla daha düşüktür. Zamak 3, öbür zamak çeşitleri için temel alaşımı bünyesinde bulundurur. Bu sebepten ötürü ana zamak çeşidi olarak kabul edilir.
Zamak 4, zamak 3’ün düşük sertliğini sürdürme görevi görürken aynı zamanda lehimleme gücünü azaltır. Zamak 4’ün bünyesinde yer alan bakır miktarı, zamak 5’tekinin yarısı kadardır. Dolayısıyla zamak 4, diğer zamak çeşitleri ile ilişki içerisindedir. Zamak 4, diğer zamak çeşitlerinde olduğu gibi farklı farklı birçok alanda kullanılabilir. Aynı zamanda ülkemizde ve dünyada oldukça popülerdir. Fakat zamak 3 kadar kullanılan bir malzeme değildir. Zamak 4’ün elde edilmesi uygun maliyetlidir. Çünkü içerisindeki bakır oranı yüksek değildir.
Zamak 4, makinelerde oldukça basit bir şekilde işlenebilen bir malzemedir. Aynı zamanda bu malzemeler oldukça dayanıklı olduğu için uzun ömürlüdür. Zamak malzemeler oldukça çeşitlidir ve her bir çeşidi farklı alanlarda iyidir. Dolayısıyla hangi zamak çeşidinin hangi döküm parçalarında kullanılabileceğini iyice araştırmak gerekir. Zamak çeşitleri, zamak çeşitlerinin her birinin ayrı ayrı özellikleri ile ilgili detaylı bilgi için bizlerle iletişime geçebilirsiniz. Firmamız üzerinden en kaliteli hizmeti alabilir ve döküm alanında kendinizi daha ileriye taşıyarak adınızdan söz ettirebilirsiniz.
Zamak 5 ülkemizde ve avrupa ülkelerinde en çok kullanılan zamak türüdür. Zamak 3'ten farklı içerisinde %1 kadar bakır eklenmiş olmasıdır. Gerilme performansı ihtiyaç duyulduğunda zamak 5 her zaman tercih edilmelidir.
Metallerin kullanıma hazırlanması için farklı işlemlerden geçmesi gerekir. Ek parçaların oluşması, aksesuarların üretilmesi, cihazların işlevini gerçekleştirebilmesi için metal parçalara ihtiyaç vardır. Zamak alışımı dayanıklılığı, korozyona karşı yüksek dirençli oluşuyla sürekli kullanılan malzemelerden biri haline gelmiştir. Zamak pres de denilen zamak metal enjeksiyon yöntemiyle zamak döküm işlemi gerçekleşir.
Peki zamak döküm nedir? Zamak döküm, enjeksiyon ve santrifüj yöntemi kullanılarak, döküme özel makinelerde istenen şeklin verilmesidir. Külçeler halinde döküm fabrikalarına ulaştırılan zamak, 400 derece gibi oldukça yüksek bir sıcaklıkta sıvı hale gelmektedir. Zamak alaşımı likit hale ne kadar iyi getirilirse, döküm ve kalıp üretimi o denli kolay olur. Berk Zamak’ın uygun makineleri ve profesyonel ekibiyle, zamak eritme işleminden itibaren başlayan süreç sorunsuzca ilerlemektedir.
Her metalin erime/soğuma sıcaklığı, üretim yöntemi, alacağı şekil farklıdır. Zamak alaşımı için de durum böyledir. Zamak erime sıcaklığı 400 derecelik yüksek sıcaklıklarda eriyen zamak, Berk Zamak’a külçeler halinde ulaşır. Zamak erime derecesi yüksek olduğundan özel kazanlar ile eritilmelidir. Eritme kazanlarına boşaltılan zamak, yüksek dereceli ısıda eritilir ve döküme hazır hale getirilir. Bu aşamada olabildiğince katı kısmın kalmaması, zamağın sıvılaşmayan tek bir yerinin bile kalmaması önemlidir. Aksi takdirde dökümden sonraki soğutma işleminde zamak istenen şekli almakta zorlanabilir. Döküm makinelerimizin 4 ila 5 döngüyle çalıştığı zamak, kalıba basınçla enjekte edilir. Kısa süre içinde soğuyan zamak istenen şekli aldığında döküm işlemi tamamlanmış olacaktır. Ömrü uzun, dirençli, kararma yapmayan zamakların döküm işlemi, Berk Zamak kalitesiyle kısa sürede tamamlanır. Dökümü yapılan zamak, ikincil işlemlere hazır hale getirilir.
Zamak, prensip olarak saf çinkoya belirli oranlarda alüminyum ve bakır takviye edilmesiyle elde edilen bir alaşım grubudur. Zamak alaşımları, diğer çinko ve alüminyum alaşımlarına göre içerdiği %4 oranındaki alüminyum miktarı ile ayrılır. Bunun en önemli avantajı, seri üretime uygunluğu ve düşük boyut toleransıdır. Ayrıca Zamak alaşımları, özellikle korozyon direnci ve düşük ergime sıcaklıkları sayesinde farklı türdeki üretim sektörlerinde geniş bir uygulama alanına sahiptir.
Diğer metallere nazaran korozyon ve aşınma direnci konusunda avantajlı olan, işlenebilirlik özelliği sayesinde pek çok endüstride ilk tercih olan Zamak şu sektörlerde yaygın olarak kullanılmaktadır:
Bu tür sektörlere ek olarak oyuncak, spor, hırdavat, madencilik ve ziraat uygulamalarında da çokça kullanılmaktadır.
Ayrıca belirli Zamak alaşımlarının (örneğin Zamak 2) yüksek mukavemet özelliği dolayısıyla mil yataklarında, metal plakalarda ve aşınma etkisinin görülebileceği pek çok makine parçasında kullanılmaktadır.
Metaller, oksijenle temasta bulunduğunda, parfüm ve su gibi likit maddelerle aynı alanda bulunduğunda oksitlenebilir ve kararma yapabilir. Özellikle takılarda yaşanan bu durum zamanla can sıkıcı bir hale geliyor. Titanyum, gümüş, pirinç ve zamak gibi metaller, kararma yapmadan uzun yıllar boyunca kullanılabiliyor. Bagaj kilidi, gardrop kolu, mobilya ayakları, gibi ürünlerde kullanılan zamak, irite edici ve aşındırıcı kimyasallar kullanılmadığı sürece uzun ömürlü olarak kullanılabilir.
Zamak dayanıklı metal alaşımlarından biridir. Metalürjide öne çıkan metallerden olan zamağın kullanım alanı oldukça geniştir. Otomotiv başta olmak üzere, ev eşyaları endüstrisi, ofis cihazları, kıyafet sektörü/düğme ve fermuar, spor malzemeleri, beyaz eşyaların sorunsuz çalışması için üretilen parçalar, boru bağlantıları, kapı kilitleri, takılar, telefon gibi çoğu alanda kullanılabilir.
Zamak çoğunlukla çinkonun kullanıldığı, magnezyum, bakır ve alüminyumun karıştırıldığı bir metal alaşımıdır. Keşfedilme zamanı yakın olan zamak, metal sanayisinde kullanılan gözde malzemelerden biri haline gelmiştir. Döküm ve kalıp üretimi yapılan fabrikalarda istenen şekillere dönüşen zamak, kullanıma hazır hale getirilir.
Zamak oldukça dayanıklı, çok yönlü ve uzun ömürlü alaşımlardan biridir. Sunduğu özellikler, kullanıldığı alanların genişliği, avantajları ve ekonomik fiyatı; zamağın çokça kullanılmasını sağlamıştır. Sertlik, mukavemet, kolay şekil alması gibi özelliklerinden dolayı sıkça tercih edilir. Elektroliz ve kromat kaplama, ıslak boya uygulamalarına elverişlidir, muadili yoktur.
Zamak malzemenin elektrik ve termal iletimi çok iyidir. İletkenlik özelliği, sert yapısıyla oldukça güvenilir bir malzeme olarak karşımıza çıkar. Kolayca şekil verilebildiği için takılarda bile kullanılabilir. Berk Zamak firması olarak, sanayide kullanılacak zamağın dökümü ve kalıp tasarımı, üretimi yapılmaktadır. Müşteri talebine göre hareket eden Berk Zamak, uygun sıcaklıklarda eritilen zamağın döküm işlemi aşamalarını kesintisiz sürdürmektedir. İstenen şekil elde edilip ikincil işlemlere hazırlanan zamak malzeme, metalürjide kullanılmak üzere hazır hale getirilir.
